Komu potrzebne powiaty?

Ekonomista prof. Witold Kieżun – „Od lat obserwujemy w samorządach gigantomanię: niekontrolowane mnożenie etatów i rozrastanie jednostek organizacyjnych”

Jednym z przejawów owej gigantomanii był powrót do idei powiatów. Dla przywrócenia tych jednostek samorządu w 1999 roku nie było innego uzasadnienia innego niż polityczny. Odbudowanie powiatów było działaniem „wbrew zdrowemu rozsądkowi i ogólnoświatowym trendom”.

„To miała być – i jest – struktura służąca zapewnieniu stanowisk ludziom władzy i budowaniu podstaw elektoratu w terenie. Wówczas mówiono mi o tym otwarcie: budujemy powiaty, to będzie nasz teren wyborczy, tam będziemy mieć swoich ludzi”

Trudno nie zgodzić się ze słowami profesora Kieżuna. Obserwując działanie najbliższego nam powiatu lidzbarskiego można dojść do podobnych wniosków. Pełnienie przez tą samą osobę funkcji Starosty i szefa lokalnych struktur PO tylko potwierdza stawianą przez prof. tezę. Powiaty służą więc głównie radnym i ich rodzinom, oraz rzeszom zatrudnionych tam urzędników. Konsekwencją powyższego jest przerost zatrudnienia i przeznaczanie sporej części dochodów na płace i diety radnych, ewentualnie jako przechowalnia partyjnych nieudaczników. Zasoby kadrowe w gminie i powiecie to doskonała okazja aby ominąć przepisy zwalczające nepotyzm lub zjawiska korupcyjne w samorządach lokalnych. Radny miejski nie może pełnić funkcji dyrektora jednostki podległej Burmistrzowi, za to z powodzeniem może być np. dyrektorem szkoły podległej Staroście, szczególnie kiedy należą do tej samej partii politycznej. To także działa w drugą stronę, radni powiatowi pełnią funkcje publiczne w gminie. Wachlarz nominacji partyjnych jest tym szerszy, im więcej gmin wchodzi w skład powiatu.

prof. Witold Kieżun  – „Administracja jest pełna ludzi bez kwalifikacji”

Na koniec 2014 roku w powiatach pracowało 59 145 osób. Dla porównania, w 2005 roku powiaty zatrudniały 47 048 osób. Oznacza to, że choć zakres zadań powiatów w tym okresie nie uległ zasadniczym zmianom, przyrost zatrudnienia wyniósł aż 26%. Jednocześnie powiaty przestały odgrywać jakąkolwiek społeczną rolę a ich istnienie stało się wręcz symbolem nepotyzmu i marnotrawstwa publicznych pieniędzy.

Z punktu widzenia obywateli, najbardziej istotną rolą powiatów jest prowadzenie szpitali powiatowych i szkół ponadgimnazjalnych. W istocie powierzenie tych funkcji strukturze samorządowej stanowi zasłonę dymną dla władz centralnych do zdjęcia z nich odpowiedzialności za stan opieki zdrowotnej i szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Powiaty bardzo chętnie pozbywają się szpitali prywatyzując je, bowiem nigdzie w prawie nie zapisano obowiązku ich utrzymywania. Stąd „pełzająca” prywatyzacja szpitali powiatowych, na co rząd nie odważyłby się bezpośrednio.

Nie ma sensu utrzymywanie kosztownej samorządności powiatów

Prezydent Inowrocławia Ryszard Brejza w apelu do władzy centralnej pisze m.in.:

 „Jeśli ktoś chce poważnie zająć się likwidacją barier w rozwoju gospodarczym kraju, to powinien przeanalizować likwidację powiatów i przekazanie zadań gminom i samorządom wojewódzkim (zadania własne zlecone lub powierzone) lub utrzymanie powiatów i zmianę ich charakteru na obligatoryjne związki powiatowe w składzie m.in. z wójtami, burmistrzami, prezydentami oraz reprezentantami gmin wybranymi przez radnych gminnych w ilości zależnej od ilości mieszkańców

– drogi. Za utrzymanie ulic w mieście odpowiadają aż cztery jednostki – w tym jedna rządowa i trzy samorządowe: miasto, powiat i województwo. Podobnie jest z zarządzaniem ruchem. „Prezydent, burmistrz czy wójt nie może decydować o tym, czy na własnej ulicy kategorii miejskiej/gminnej ma być ustawiony znak zakazu ruchu pojazdów, czy ograniczenie prędkości, bo decyduje o tym starosta”

– walka z bezrobociem. Prezydent miasta jest rozliczany przez mieszkańców za poziom bezrobocia w mieście, podczas gdy nie ma on żadnego wpływu na pracę powiatowego urzędu pracy. „Starosta dysponuje środkami na dofinansowanie miejsc pracy, w tym dotacjami na uruchomienie własnej działalności gospodarczej”

– problemy z planowaniem przestrzennym. „Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego przyjmuje gmina, ale interpretuje te istotne dokumenty planistyczne starosta. Bo starosta wydaje pozwolenia na budowę i odpowiada za zasób geodezyjny”

Przesłanką przemawiającą za likwidacją ponad gminnego szczebla administracji samorządowej w Polsce jest niska efektywność działania tych jednostek związana z wysokimi kosztami realizacji powierzonych im usług publicznych. Po dowód osobisty idziemy do Urzędu Miasta, ale po prawo jazdy już do Starostwa. Z powodzeniem obydwa zadania może wykonywać gmina. W samym Lidzbarku Warmińskim 90% ulic w mieście należy do powiatu. Biada każdemu, kto zgłosił konieczność naprawy dziury w drodze podczas Sesji Rady Miasta. Odpowiedź zawsze ta sama – „to nie nasza droga, wystąpimy z pismem do Starostwa”. Jak Burmistrz Miasta ma być gospodarzem gminy, kiedy w sprawie dróg nie ma nic do powiedzenia? Podział dróg na miejskie i powiatowe miał w zamyśle stworzyć sztuczne zadania realizowane przez powiat m.in. utworzenie Zarządu Dróg Powiatowych – kolejnej partyjnej przechowali. Gorzej kiedy dziura w drodze leży na skrzyżowaniu dróg – miejskiej i powiatowej. W tym wypadku trzeba powołać specjalną komisję, która określi odpowiedzialnego za naprawę…

Szansą na likwidację sztucznego tworu zwanego powiatem jest wprowadzenie programu 500+. W 2017r. może się okazać, że sfinansowanie programu wymusi na partii rządzącej podjęcie radykalnych działań w szukaniu oszczędności budżetowych. Likwidacja powiatów powinna w znacznej części sfinansować pomoc rodzinom. Scenariusz nie jest nierealny, szczególnie w sytuacji kiedy w powiatach nadal rządzi PO.