Egzamin dojrzałości z folkloru

fot: PAP

Nie matura, lecz chęć szczera zrobi z Ciebie oficera – głosi autentyczne ludowe przysłowie. Wszystko niegdyś było „ludowe”, nie tylko wyrażenia z wykwitem przaśnej  mądrości. Ludowa była cała nasza Rzeczpospolita: PRL od Helu po Zakopane.

Dziś takiego państwa już nie ma, a „ludowość” z najgłębszej prowincji przeniosła się do centrum, do Warszawy. Tu, przy Wiejskiej –nazwa ulicy to zbieg okoliczności – mieści się siedziba Państwowej Komisji Wyborczej. Urzędują tu, a właściwie czekają na II turę samorządowej elekcji, przedstawiciele szacownych nauk prawnych. Swego czasu, już po zapaści „ludowego” państwa, powierzono im przeprowadzanie wyborów w suwerennej Rzeczypospolitej.  Zadanie to szło gładko i bez zgrzytów aż do listopada bieżącego roku.

Przełom epok gomułkowskiej i gierkowskiej to moment rozpoczęcia karier większości członków PKW.  Ci wykształceni sędziowie maturę zdawali w czasach Gomułki, a egzaminy zawodowe za panowania Gierka. Folklor ich wtedy nie interesował. Kupowali co najwyżej kolorowe wycinanki w Cepelii.  Nie przypuszczali nawet, że ludowość może być tak silna, iż potrafi dopaść ich po wielu latach, w środku stołecznego miasta. Tymczasem następowały przemiany ustrojowe, ludzkość dokonywała ogromnego postępu technologicznego, Polska stała się uczestnikiem Unii Europejskiej, a każde dziecko w tym prawdziwie europejskim kraju z lubością zwykło korzystać z dobrodziejstw komputera i mobilnej telefonii. Kultura ludowa przyczajona w nadwiślańskim krzaczowisku czekała jednak, by zadać decydujący cios.

Członkowie PKW, w chwili, gdy piszę te słowa, zapowiedzieli już swoje odejście.  Niczym w oblężonej twierdzy bronili się wytrwale przez tydzień, tzn. czynili to, co zawsze, tak jak przy poprzednich wyborach i jeszcze poprzednich – pracowali, by podać wyniki wyborów. Do tej pory nikt nie kwestionował wyników. Głosy nieważne? – Prości ludzie nie potrafią nawet porządnie zagłosować! Protesty wyborcze? –No przecież oczywiste, że jesteśmy w demokratycznym kraju, oprotestowane nieprawidłowości są uwzględniane, a że nie wpłynęły dotąd w jakikolwiek sposób na ostateczny wynik wyborów? – Nie bądźmy drobiazgowi.  Zbyt wolne liczenie? – To się zdarza nawet w USA. Kod źródłowy systemu informatycznego obsługującego wybory tchnący amatorszczyzną? – Procedury przetargowe na wybór firmy obsługującej wybory na pewno zostały zachowane. Różnica wyników na korzyść PSL w porównaniu do sondażu exit poll? – to tylko „premia pierwszej kartki”, coś jak prawo „pierwszej nocy” w archaicznych społecznościach. A w ogóle, to nic się nie stało!

Bądźmy wyrozumiali. W czasach, gdy gerontokraci z PKW zdawali maturę, najtrudniejszym zadaniem na egzaminie z matematyki było obliczenie dochodu narodowego na głowę mieszkańca socjalistycznej ojczyzny przy założeniu, że tempo rozwoju PRL nigdy nie może przewyższyć tempa rozwoju ZSRR. Zakładając, że wśród dzisiejszych uczniów przygotowujących się do egzaminu dojrzałości na pewno znajdzie się kilkoro, którzy po latach zostaną nominowani przez Prezydenta RP do składu PKW, warto już dziś zaproponować treść testu odzwierciedlającego współczesną nam rzeczywistość.  Po 30 – 40 latach, czytelnik dowie się, jakie zadania były najtrudniejsze na maturze.

Proszę, by maturzyści zamknęli teraz oczy i zatkali uszy, ponieważ poniżej podam przykłady takich zadań z najważniejszych przedmiotów. Z języka polskiego: na podstawie spotu PKW określ, czy w otrzymanej broszurce głosujący powinien zakreślać krzyżyk przy nazwisku kandydata na jednej czy na każdej kartce? Z matematyki: jeśli w urnie wniesionej do lokalu wyborczego znajdowało się x czystych i nieopieczętowanych kart do głosowania, a po zakończeniu głosowania członkowie komisji – Heniek z Zenkiem –zakreślali krzyżyki i stemplowali karty w tempie 10 kart na minutę, to po jakim czasie wójt gminy (burmistrz, właściwa partia) uzyska pewność, że został wybrany na kolejną (drugą, trzecią, czwartą) kadencję? Z języka angielskiego: co znaczy skrótowiec ASAP (As soon as possible)? – najszybciej jak to możliwe, najpóźniej jak się da, gdy ustalimy zwycięzców? Z wiedzy o społeczeństwie: dlaczego głosując na PO w rzeczywistości oddajemy głos na PSL oraz dlaczego głosowanie na jakąkolwiek partię w miejscach, gdzie PSL nie miał swoich zwolenników (np. w Gdyni) i tak daje zwycięstwo wieśniaczej – przynajmniej z nazwy –partii?

A teraz na poważnie. Dosyć kopania leżącego. Ten felieton nie powstał, by naigrawać się z PKW. On jest o egzaminie dojrzałości. Jeśli autentycznie chce się poznać wolę ludu – życzenie suwerena w demokracji, nie jest to wcale trudne.  Można to uczynić i bez PKW.  W rzymskim senacie wystarczyło rozejście się senatorów na dwie strony sali. Jeśli jednak wyborców się lekceważy, to nie będzie się przywiązywało również znaczenia do czystości wyborów. Przeciwnie, zaciemnia się i komplikuje proces wyborczy. Wola wyborców nie zostaje ukazana, nie jest wcielana w życie, traci sens.

Do dziś nie wszyscy kandydaci wiedzą, ile głosów oddano konkretnie na ich osoby –na stronie PKW nie ma takich informacji. Wyniki, które zdołano podać po pięciu dniach, obejmują –i to tylko ogólnie –tych, którzy zostali wybrani. Wyborcy także nie mogą dowiedzieć się, jak głosowano na ich kandydatów. Wszyscy dowiedzieli się jednak, zgodnie z jakimi procedurami i wedle jakich standardów postępują organy odpowiedzialne za wybory. Można zastanawiać się, czy wygrywanie w takich warunkach daje satysfakcję? Jak widać na przykładzie Wrocławia i Pawła Kukiza… –niekoniecznie. Można też pomyśleć, że skoro standardy towarzyszące wyborom, np. olbrzymie ilości głosów nieważnych, nie oburzają społeczności lokalnych, nie wzruszają, nie zmuszają do myślenia i przeciwdziałania, to znaczy, że ludzie są obojętni na to, czy ich głos będzie wysłuchany. Domyślam się, że gdy dokuczy już im mocno lekceważenie ich woli, a może nawet ujrzą pogardę, to w końcu znajdą najprostsze sposoby głosowania. Niepotrzebna będzie PKW, a rozejście się na dwie strony – nie wiem czy nastąpi ono w sali jakiegoś gremium ustawodawczego, czy może na ulicy – przywróci jednak, jak w Rzymie właściwy sens słowu Rzeczpospolita.