Andrzej Ballo – O pierwszych rzędach

Ilekroć bywam na warmińskich imprezach kulturalnych czy artystycznych, to prawie zawsze na początku wydarzenia konferansjer wita i wymienia z tytułu i nazwiska persony siedzące w pierwszych rzędach. Czasami zdarzają się też płomienne podziękowania i równie płomienne kwiaty. Nawet będąc na przedszkolnym przedstawieniu z udziałem mojej bratanicy usłyszałem na początku peany na cześć dyrektorki i jej zastępczyni- nie wiem za co, bo panie były niemiłe i wyglądały jak chochoły. Zastanawiam się w takich momentach czy nie jest to przypadkiem tak zwana ekspozycja czyli poznawanie bohaterów zbliżającego się scenicznego dramatu. Być może jest to też element scenografii, szkoda tylko, że w źle dopasowanych garniturach i nie całkiem na trzeźwo. Przeciętnego widza nie obchodzi kto siedzi dwa rzędy dalej i wyżej. Żałuję, że na projekcie filmu ‘Bogowie” nasi miejscowi notable nie zajęli pierwszych rzędów. Prof. Religa musiałby przedstawić ich z ekranu a wtedy notable pomyśleliby, że to film o nich, o lokalnych bogach. Niestety to co się dzieje wokół nie przypomina mitologii ani tekstów Hezjoda, ale raczej romans pasterski plus commedia dell’arte. W demokratycznym porządku wszystkie miejsca są równorzędne. Nie potrafię zrozumieć jaki wpływ na jakość przedstawienia ma obecność wiceburmistrza lub lokalnego polityka reprezentującego co roku inne ugrupowanie polityczne. To co się dzieje potem na scenie nie ma już większego znaczenia. Tańczący, śpiewający czy grający stają się dodatkiem i elementem jakiejś pseudo-politycznej gry. Tak być nie może- to nie PRL lub ZSRR.

Michał Urbaniak kilka miesięcy temu napisał-„Nie ma czegoś takiego jak polski jazz, po prostu jest jazz albo go nie ma, nie ma czegoś takiego jak polska demokracja, albo jest demokracja albo jej nie ma”. Bardzo słusznie. Nie ma demokracji warmińskiej a czy jest demokracja na Warmii ? Odpowiedzcie sobie państwo na to pytanie sami. Trudno mi w lidzbarskich okolicznościach znaleźć odpowiedź na to pytanie. Utrudnianie dostępu do informacji publicznej, nonszalancja w wydawaniu pieniędzy podatników na niepotrzebne i groteskowe imprezy czy arogancja radnych- to nie są niestety przejawy demokracji. To jest raczej post-socjalizm. Kolejnym dowodem na to, że demokracji tu brak jest fakt iż piszący te słowa zastanawia się czy swoim felietonem nikomu się nie narazi i nie spotkają go z tego tytułu represje. Szkoda, że w tak małej społeczności jak nasza nie można nawiązać nici porozumienia a każdy apel o otwartość i życzliwość spotyka się z dezaprobatą w postaci pukania się w czoło. Przecież wszyscy tu się znamy, więc aspirowanie do jakiejś niezwykłości, nieomylności czy „boskości” jest czynem dość komicznym. Bycie radnym czy lokalnym politykiem to żadna nobilitacja, to służba obligująca do działania na rzecz nas wszystkich. Konstytucja daje każdemu z nas prawo do godnego życia a panie i panowie z pierwszych rzędów są po to aby to nam umożliwić. Niestety umożliwiają godne życie najpierw sobie.

„Szept prowincjonalny”- to cykl telewizyjnych programów Jana Wołka, które ukazywały żywoty mieszkańców Kazimierza Dolnego i okolic. Autor-znany i łysy (co coraz częściej idzie w parze) poeta, bard, malarz wydobył i pokazał malownicze postaci próbujące wykrzesać ze swojego życia choć kilka ciepłych barw, nadając sobie i otoczeniu nie tylko sens, ale intrygujący, wartki bieg. Postaci owe nie aplikowały ani do zaszczytów, synekur, cokołów, ani do władz miejskich, tudzież partyjnych szeregów. Po prostu wpisały się w to miejsce, nie ujmując mu niczego, tylko upiększając, po cichu, niczym (prowincjonalnym) szeptem. Programy miały w sobie jakąś poetykę, może właśnie przez owe postaci, i chyba dlatego chętnie je oglądałem i zawsze fantasmagorycznie transponowałem na lidzbarską rzeczywistość. Tamci ludzie tworzyli to miasteczko, wzniecali jego magiczną atmosferę. Same zabytkowe kamienice ładnie wyglądają na zdjęciach ale bez świadomych i zadowolonych mieszkańców byłyby tylko filmową lub teatralną scenografią. I to Jan Wołek także chciał pokazać. Chwalebnym jest iż w programach nie było widać miejscowych włodarzy. Bywają jednak miasta, w których notable nie pchają się do pierwszych rzędów i na ekran. Może dlatego Kazimierz Dolny wygląda jak wygląda. Lidzbark też wygląda coraz ładniej, choć nie osiągnął jeszcze estetycznej, urbanistycznej spójności lat trzydziestych ubiegłego wieku. To co przypisują sobie włodarze to niestety nie są zasługi- to są ich powinności. Ronda w XXI wieku nie są niczym nadzwyczajnym, nie ma się tu czym szczycić. Czasami siedząc na ławce nad fosą lidzbarskiego zamku myślę sobie- jakby było fajnie gdyby wizje naszych radnych sięgały nieco dalej niż do ich kieszeni i portfeli. Ale na tym polega też literatura, na marzeniach przeniesionych na papier. Skoro jesteśmy przy literaturze- to dlaczego nie można w naszym mieście kupić dzieł żyjących tu twórców ? I wcale nie chodzi mi o moją osobę ale o Ignacego Krasickiego, Hozjusza, Kromera, prof. Mikołejkę, Andrzeja Niewiadomskiego i wielu innych .
Najbardziej lubię ludzi siedzących w dalszych rzędach. Najmniej zasłaniają. I tychże serdecznie pozdrawiam. Ten felieton napisałem prowincjonalnym szeptem.

Andrzej Ballo